Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve haklarını kiraya vermeleri “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade edildiğinden ve elde etmiş oldukları vergiye tabi 2023 yılındaki gelirlerini Mart 2024 ayı sonuna kadar beyan edip çıkan vergilerini ödemek zorundadırlar.
KİRA GELİRİNE KONU EDİLEN MAL VE HAKLAR:
• Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı,
• Voli mahalleri ve dalyanlar,
• Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri,
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,
• Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar,
• Telif hakları,
• Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları,
• Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.
Ayrıca, Vakfın gelirinden hizmet karşılığı olmayarak alınan hisseler ile zirai faaliyete bilfiil iştirak etmeksizin sadece üründen pay alan arazi sahiplerinin gelirleri gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilecektir.
Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil esasına bağlanmıştır. 2023 yılına veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edilen yılın hasılatı sayılır. Gelecek yıllara ait olup, peşin olarak tahsil edilen kira bedelleri, ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın geliri sayılacaktır.
SADECE KONUT KİRA GELİRİNİZ VARSA
Konut kira gelirlerinden 2023 yılı için 21.000 TL’si gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisna sadece tek mesken için uygulanacak olup birden fazla mesken kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır. Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde ise bu konuttan elde edilen kira geliri için her bir ortak söz konusu istisnadan ayrı ayrı yararlanacaktır. 21.000 TLsının altında geliri olanlar beyanda bulunmayacaklardır.
Mesken kirası elde edenler iki gider yönteminden birini, götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler. Yalnız, götürü gider yöntemini seçenler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler. Götürü gider yöntemini seçenlerin mesken kira gelirinden 2023 yılı için 21.000 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutara %15 oranında indirim uygulanır. Hakları kiraya verenler, götürü gider yöntemini kullanamazlar.
Gerçek gider yöntemini seçenler; safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan Gelir Vergisi Kanununun 74 üncü maddesinde yazılı aşağıdaki giderleri indirilebileceklerdir.
1. Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
2. Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün önemi ile orantılı olan idare giderleri,
3. Kiraya verilen mal ve haklara ilişkin sigorta giderleri,
4. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara harcanan borçların faizleri,
5. Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin %5’i (İktisap bedelinin %5’i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanacak, indirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır. 2019 yılından önce iktisap edilen konutlar için indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.)
6. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları,
7. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar ile kiraya veren tarafından yapılan ve gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar (Bu harcamalar 2023 takvim yılı için 4.400 TL’yi aşıyor ise maliyet olarak dikkate alınabilir. (Gider olarak yazılmayacak)),
8. Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri,
9. Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler,
10. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konut veya lojmanların kira bedeli (İndirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır.),
Türkiye’de yerleşik olmayan mükelleflerin (çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil), yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri Türkiye’de elde ettikleri kira gelirinden gider olarak indirim konusu yapılamaz.
11. Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar
SADECE İŞYERİ KİRA GELİRİNİZ VARSA
İşyeri kira geliri 2023 yılında kesinti/stopaj dahil 150.000 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar. Sadece işyeri kirası elde etse bile ticari, zirai veya mesleki kazancından dolayı mükellefiyeti bulunanlar bu sistemden yararlanamazlar. Bir işyerine birden fazla kişinin ortak olması halinde bu işyerinden elde edilen kira gelirden her bir ortağın hissesine düşen kira gelirinin 150.000 TL tutarı aşması halinde ayrı ayrı beyanname vermek zorundadırlar.
İşyeri kirası elde edenler de iki gider yönteminden birini, götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler. Yalnız, götürü gider yöntemini seçenler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler. Götürü gider yöntemini seçenlerin gelirlerine %15 oranında indirim uygulanır
Gerçek gider yöntemini seçenler; safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan Gelir Vergisi Kanununun 74 üncü maddesinde yazılı yukarıda belirtilen giderleri indirim konusu yapacaklardır.
Kiraya verilen işyeri için elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin %5'i tutarında gider olarak indiremezler.
İşyerlerini Basit Usul'e tabi mükelleflere kiraya verenlerin 2023 yılında elde ettikleri kira gelirleri 8.400TLyi geçiyorsa Kira Beyannamesi vermeleri gerekmektedir.
HEM KONUT HEM DE İŞYERİ KİRA GELİRİNİZ VARSA
Mesken kira gelirinin 21.000 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2023 yıl için 150.000 TL'yi aşması halinde mesken ve işyeri için beyanname verilmesi zorunludur.
Konut kira gelirinizin 21.000 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutarı ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2023 yıl için 150.000 TL'yi aşmaması halinde ise işyeri kira geliri beyan edilmeyip sadece mesken kira geliri beyan edilecektir. (Konut 50.000-21.000=29.000 ile işyeri 119.000 +29.000=148.000 ise sadece 50.000 konut kirası beyan edilecek.)
Konut kira geliri 21.000 TL istisna tutarının altında ise konut kira geliri toplama dahil edilmeyecektir.
Gider yöntemlerinde bir değişiklik olmayıp yukarıda belirtilen gider yöntemleri uygulanacaktır.
Yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan Gelir Vergisi Kanunu 89. Maddesine göre indirilebilecek diğer indirimlerde indirim konusu yapılabilecektir.
