Ayvalık’ın sevilen adası Cunda’nın kalbinde, Meryem Ana’ya adanmış Panaya Kilisesi, yüzyılların derinliklerinde kaybolmuş bir inancın izlerini taşıyor. Günümüzde harabe halinde olan bu yapı, bir zamanlar adanın en büyük ve en görkemli kiliselerinden biriydi.
TARİHİN SAYFALARINDA KAYBOLAN BİR İNŞA
Kilisenin ilk inşa tarihi kesin olarak bilinmese de 1793 yılına ait kaynaklarda adı geçiyor. 1821 Yunan İsyanı sırasında hasar gören kilise, 1834 civarında yeniden inşa edildi. 1865’te ise bir çan kulesi eklenerek daha da görkemli bir hale geldi. Ancak, 1873'te tamamlanan Taksiyarhis Kilisesi'nin kasabanın yeni katedrali olmasıyla birlikte, Panaya Kilisesi zamanla önemini yitirdi. Hatta, 1882 yılında yapılan bir talep üzerine, 1834’te inşa edilen yapıya benzer şekilde yeniden inşa edildi.
NEOKLASİK BİR ŞAHESER
Yeniden inşa edilen kilise, pembe renkli taşlarla inşa edilmiş neoklasik bir yapıydı. Üç nefli bir bazilika şeklinde olan kilise, yaklaşık 25 metre uzunluğa, 20 metre genişliğe ve 14 metre yüksekliğe sahipti. İyon düzenindeki sütunlar, iki katlı narteksleri süslüyordu. Ahşap beşik çatı üzerinde yer alan kubbe ve yarım kubbeler, yapının iç mekanına görkemli bir hava katıyordu. Kilisenin güneyinde yer alan çan kulesi ise yapının siluetini tamamlıyordu. Kilisenin çevresinde ise bir yönetim binası, şapel ve tuvaletler bulunuyordu.
ZAMANIN ACIMASIZ ELİ
Cumhuriyetin ilanından sonra atıl kalan kilise, 1944 depreminde ağır hasar gördü ve 1954 yılında tamamen yıkıldı. Geriye sadece harabe halindeki duvarlar ve acı bir geçmiş kaldı. Bu yıkım, sadece bir binanın değil, aynı zamanda bir toplumun ortak hafızasının ve kültürel mirasının da yok olması anlamına geliyordu.
KAYBOLAN BİR MİRAS
Panaya Kilisesi, sadece bir ibadethane değildi. Aynı zamanda farklı dinlere mensup insanların bir arada yaşadığı bir coğrafyada hoşgörünün ve birlikteliğin simgelerinden biriydi. Yıkımıyla birlikte, bu değerlerin de zayıflamasına neden oldu.
OTOPARK OLARAK KULLANILIYOR
Panaya Kilisesi gibi tarihi yapıların korunması, hem kültürel mirasımızın devamlılığı hem de turizm potansiyelinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Şu an harabe halinde olan kilise ne yazık ki bölgeye gelen ziyaretçiler tarafından otopark olarak da kullanılıyor.
RESTORE EDİLMEYİ BEKLİYOR
Cunda Adası'nın en önemli tarihi yapılarından biri olan Panaya Kilisesi, restore edilerek turizme kazandırılmayı bekliyor. Ancak, gerekli bakım ve onarım çalışmaları bir türlü hayata geçirilemedi. Yetkililerden, bu tarihi değerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için acil önlemler alınması bekleniyor.
