Suriye'de 1963'de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık kanlı iktidarı, 2011 yılında halkın ayaklanmasıyla başlayan ve yıllarca süren iç savaş, başkent Şam'ın rejimin kontrolünden çıkmasıyla çöktü. Rejimin düşmesiyle "işkence üssü" olarakta bilinen Sednaya Hapishanesi uluslararası kamuoyunun gündemine oturdu.
"İŞKENCE ÜSSÜ OLARAK BİLİNİR"
Suriye'nin başkenti Şam'a 30 kilometre uzaklıkta bulunan Sednaya Hapishanesi, yıllardır dünya çapında işkenceleri ve insan hakları ihlalleriyle tanınan bir cezaevidir. Suriye hükümetinin en sert muhaliflerini tutukladığı, ağır şartlar altında yaşattığı ve sistematik işkencelere tabi tuttuğu bu cezaevi, "işkence üssü" olarak bilinir.
Özellikle 2011 yılında başlayan iç savaşın ardından, hapishanedeki koşullar daha da kötüleşmiş ve Sednaya, rejim karşıtı kişilerin keyfi tutuklamalar, işkenceler ve infazlarla karşılaştığı bir ölüm kampına dönüşmüştür.
"BİLFİİL ÖLÜM KAMPINA DÖNÜŞTÜ"
Sednaya'da yaşanan zulmün boyutları, uluslararası insan hakları kuruluşları tarafından defalarca belgelenmiştir. Türkiye merkezli Sednaya Hapishanesi Tutuklular ve Kayıplar Derneği (ADMSP), 2022 yılında yayımladığı raporda cezaevinin "bilfiil ölüm kampına dönüştüğünü" belirtmiştir.
2011 ile 2018 yılları arasında, hapishanede 30 binden fazla kişinin işkence, açlık, tıbbi yardım eksikliği ve darbelere bağlı olarak yaşamını yitirdiği sanılmaktadır. 2018-2021 yılları arasında ise en az 500 kişinin daha cezaevinde öldüğü tahmin edilmektedir.
YARGILAMADAN İNFAZ, TOPLU İDAM
Uluslararası Af Örgütü'nün 2017 raporuna göre, Sednaya'da yaşanan cinayetler ve işkenceler, Suriye'deki sivil nüfusa yönelik yaygın ve sistematik saldırıların bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Mahkumlar, gün ışığından mahrum bırakılarak daracık hücrelerde tutulmuş, çoğu zaman yargılama yapılmadan infaz edilmiştir. Bazı tanıklara göre, gruplar halinde toplu idamlar gerçekleştirilmiştir.
"BÖLMELERDE HALA ON BİNLERCE KİŞİ TUTULUYOR"
Suriye'de Beşar Esad rejiminin sona ermesinin ardından, Sednaya Hapishanesi'nde yaşanan zulmün izleri hala silinmemiştir. Beyaz Baretliler olarak bilinen sivil savunma ekipleri, hapishanenin yer altındaki gizli bölmelerine ulaşmaya çalışmaktadır.
Bu gizli bölmelerde hâlâ "on binlerce kişinin" tutulduğu düşünülmektedir. Bu bölgelerdeki mahkumlar, yıllardır ölüm ve işkenceyle karşı karşıya kalmış, özgürlüklerine kavuşmuş bazı eski mahkumların paylaştığı görüntülerde, hayatta kalanların çoğunun fiziksel ve psikolojik olarak büyük hasar gördüğü görülmektedir.
KAMUOYUNDA BÜYÜK TEPKİLERE NEDEN OLDU
Sednaya Hapishanesi, hem Suriye'deki rejim karşıtı hareketler hem de dünya kamuoyu tarafından büyük bir tepkilere neden olmuştur. Uluslararası Af Örgütü ve Birleşmiş Milletler, hapishanedeki koşulları ve orada gerçekleşen insan hakları ihlallerini kınamaktadır. Ancak, Suriye hükümeti bu suçlamaları reddederek, hapishanenin koşullarını savunmaktadır.
Sednaya'daki zulüm, sadece Suriye iç savaşının değil, aynı zamanda uluslararası toplumun da büyük bir endişe kaynağı olmaya devam etmektedir.
