Eskişehir civarında yer alan muazzam doğal bir hazinenin kaynağı olan lületaşı, magnezyum ve silisyum esaslı ana kaya parçalarının hidrotermal etkilerle hidratlaşması sonucunda oluşan bir kil mineralidir. Bu eşsiz mineral, yerin 380 metreye kadar olan farklı derinliklerindeki başkalaşım katmanlarında, tek tek yumrular halinde bulunur. 19. yüzyıl ortalarında Alman mineralog E. F. Glocker tarafından keşfedilen bu mineral, sepiolit olarak adlandırılmıştır; ismini ise Yunanca'da mürekkep balığını temsil eden "sepion"dan almıştır. Aynı zamanda, mineralin Almanca adı olan "Meerscaum" (denizköpüğü) da yoğunluğuna bir selam niteliğindedir.
KURUDUĞUNDA HAFİF ANCAK SAĞLAM BİR YAPIYA BÜRÜNÜR
Düzensiz bağlanmış kristalleri mikroskobik süngerimsi bir dokuya dönüştürür ve içerdiği oluşum suyu (zeolitik su) sayesinde nemli ve yumuşak bir yapıya sahip olur. Beyaz ve beyaza yakın tonlarda bir renge sahip olan lületaşı, kuruduğunda hafif ancak sağlam bir yapıya bürünür. Ayrıca, sıvı ve gazlara karşı yüksek emicilik özellikleri taşır.
Arkeolojik araştırmalar, lületaşının veya benzer özelliklere sahip taşların Erken Bronz Çağı'ndan itibaren, yani yaklaşık 5000 yıl önce, insanlar tarafından bilindiğini ve biçimlendirildiğini ortaya koymaktadır. Lületaşının temiz beyaz dokusu, hafifliği, yüksek emicilik özellikleri ve işlenmeye uygun büyüklüğü nedeniyle dünyanın en mükemmel pipo malzemesi olarak kabul edilmektedir.
EN SIK HEDİYE OLARAK TERCİH EDİLEN ÜRÜNLER LÜLETAŞI ESERLERİDİR
Eskişehir'de lületaşı, hem önemli bir ticaret malzemesi hem de bir sanat dalı olarak öne çıkar. İşleme atölyeleri sürekli olarak yeni modeller geliştirerek farklı kullanım ve tercih alanları yaratmaktadır. Aynı zamanda, Eskişehir'de en sık hediye olarak tercih edilen ürünler lületaşı eserleridir.
Eskişehir ilinin batısında, kuzeydoğusunda ve güneydoğusunda yer alan sahalarda, 300 metreyi aşan derinliklerde lületaşı içeren başkalaşım katmanlarına rastlanmaktadır. Bu eşsiz taş, Kemekli, Sepetçi, Karahöyük, Margı, Çelikli, Söğütçük, Kozlubel, İmişehir, Gündüzler, Gökçeoğlu, Türkmentokat, Başören köylerinden çıkarılmaktadır. Lületaşı çıkarılması için yüzeyden itibaren dik inen kuyular kazılır ve başkalaşım katmanlarına ulaşıldığında yatay tüneller açılarak lületaşı yumruları aranır. Bu çıkarılma sürecinde, büyük ölçüde insan gücü ve kişisel tecrübelerden yararlanılmaktadır.
LÜLETAŞI PİPO USTASI OLARAK YETİŞMESİNE ÖNCÜLÜK ETMİŞTİR
Eskişehir'in doğal hazinesi, sadece önemli bir ticaret malzemesi olmanın ötesinde, bir sanat unsurunu da içermektedir. Atatürk'ün öncülük ettiği Ali Osman Denizköpüğü, Eskişehir çarşı içinde ilk atölyeyi açarak birçok yetenekli gencin lületaşı pipo ustası olarak yetişmesine öncülük etmiştir. Bu girişim, Avrupa'nın farklı merkezlerinde birçok lületaşı pipo atölyesinin açılmasına ve Eskişehir'in adının uluslararası fuar ve sergilerde lületaşı ile özdeşleşmesine katkı sağlamıştır.
HABER: KARDELEN ÇIKMAZ
