15 Aralık Dünya Çay Günü'nün kutlanması, 2005 yılında Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de düzenlenen Çay Konferansı’nda alınan kararla resmiyet kazandı.
15 ARALIK DÜNYA ÇAY GÜNÜ
Konferansta, çay sektöründeki çeşitli sorunlar ve işçi haklarına dair önemli bir deklarasyon kabul edildi. Hindistan Çay Kurulu, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne 15 Aralık tarihinin Çay Günü olarak kabul edilmesini önerdi. O günden bu yana, dünya çapında birçok ülkede, özellikle çay üretiminin yoğun olduğu Çin, Hindistan, Sri Lanka, Endonezya, Bangladeş, Malezya ve Tanzanya gibi yerlerde bu gün kutlanmaya devam ediyor.
Uluslararası Çay Günü’nün amacı, çay pazarındaki sorunlara ve bu sektörde çalışan işçilerin koşullarına dikkat çekmek.
TÜRKİYE ÇAY ÜRETİMİNDE 5'İNCİ SIRADA
Türkiye'de çay üretiminin temelleri ise 1937 yılına dayanıyor. 1940 yılında çıkarılan 3788 sayılı Kanun, çay üretimini teşvik eden ilk adım oldu. Türkiye’deki ilk çay fabrikası 1947 yılında Rize’de kuruldu. 1984 yılında çay üretimi özel sektöre açılarak büyük bir dönüşüm yaşandı.
Bugün Türkiye, çay üretiminde dünya sıralamasında önemli bir yer tutuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 2024 yılı Çay Ürün Raporu'na göre, Türkiye çay üretiminde Çin, Hindistan, Kenya ve Sri Lanka'nın ardından beşinci sırada yer alıyor.
TOPLAM 182 ÇAY ÜRETİM FABRİKASI
Ülkede toplam 182 çay üretim fabrikası bulunuyor ve 2023 yılı itibariyle 79 bin hektar alanda 1,4 milyon ton yaş çay yaprağı üretildi. Türkiye, çay verimi konusunda da dünya birincisi olarak dikkat çekiyor. 2022 yılında Türkiye, 1.563 kg/da ile en yüksek verime sahip ülke oldu.
Çay üretimi dünya genelinde ise son yıllarda ciddi bir artış gösterdi. 2022 yılı itibarıyla dünya çapında çay yetiştirilen alan 5,3 milyon hektara ulaşırken, çay üretimi 29,8 milyon ton olarak kaydedildi. Çin, 14,5 milyon tonluk üretimiyle lider konumdayken, Hindistan 6 milyon tonla ikinci sırada yer aldı. Türkiye, 1,4 milyon tonluk üretimle dünya sıralamasında beşinci sıradadır.
TÜRKİYE'DE ÇAY TÜKETİMİ DÜŞÜŞTE
Çay tüketimi de küresel ölçekte artmaya devam ediyor. 2022 yılında dünya genelinde çay tüketimi 6,5 milyon tona ulaştı ve özellikle Çin, Hindistan gibi Asya ülkelerindeki büyüyen ekonomiler bu artışı tetikledi. Türkiye ise kişi başına en fazla kuru çay tüketen ülke konumunu koruyor, ancak son yıllarda yaş çay tüketiminde bir azalma yaşanıyor. 2022/23 döneminde kişi başı yaş çay tüketimi 12,5 kg’a düşerken, kuru çay tüketimi 3,5-4 kg seviyelerinde kaldı.
YAŞ ÇAY FİYATI YÜZDE 66,2 ARTTI
Öte yandan, Türkiye'nin çay üretici fiyatları da yükseldi. 2023/24 sezonunda yaş çay üretici fiyatı yüzde 66,2 oranında artarak 11,8 TL/kg’a yükseldi. Bu artış, çay üreticilerini doğrudan etkilerken, tüketicilerde de fiyat artışına bağlı olarak değişen alışkanlıklar görüldü.
Türkiye’nin çay ihracatı ise 2023/24 sezonunda 4.720 ton olarak gerçekleşti. En büyük pazarlar Belçika, Gürcistan ve ABD oldu. Türkiye’nin çay ithalatı da son yıllarda artarak 2023/24 sezonunda yüzde 38 oranında bir artış gösterdi.
