Cumhuriyet, 29 Ekim 1923’te Gazi Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde ilan edilerek, Türkiye’nin siyasi yapısında köklü değişiklikler başlattı.
CUMHURİYETE GİDEN SÜREÇ
Osmanlı İmparatorluğu, 19. yüzyılın sonlarından itibaren çeşitli reformlar geçirmiş, ancak bu reformlar mutlak monarşiden meşruti monarşiye geçiş sürecini tam anlamıyla gerçekleştirememişti.
1876 yılında ilan edilen ilk meşrutiyet, 1878'de sona ermiş, ardından 1908'de tekrar meşrutiyet ilan edilmiştir. Ancak, I. Dünya Savaşı’ndaki yenilgi ve Anadolu'nun işgali, halkın kurtuluş mücadelesini başlatmış ve bu mücadele, Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Millî Mücadele ile sonuçlanmıştır.
TÜRK MİLLETİNİN EGEMENLİĞİ PEKİŞTİRİLDİ
Millî Mücadele, 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla resmiyet kazanmış ve burada alınan kararlarla Türk milletinin egemenliği pekiştirilmiştir. 20 Ocak 1921'de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, egemenliğin Türk milletine ait olduğunu belirterek, Cumhuriyet'in temellerinin atılmasını sağlamıştır. 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılmasıyla birlikte, ülke meclis hükûmeti tarafından yönetilmeye başlanmıştır.
CUMHURİYET KELİMESİ İLK KEZ 20 TEMMUZ'DA TELAFFUZ EDİLDİ
Cumhuriyet'in ilanı sürecinde, 27 Ekim 1923'te mevcut hükümetin istifası üzerine yeni bir kabine kurulması için Mustafa Kemal Paşa ve İsmet İnönü bir yasa tasarısı hazırlamışlardır.
29 Ekim 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yapılan toplantılar sonucunda Cumhuriyet ilan edilmiştir. Bu olay, Türkiye’nin siyasi tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biri olmuştur.
ANKARA'DA "YAŞASIN CUMHURİYET" SLOGANIYLA KUTLANDI
Cumhuriyet'in ilanı, halk arasında büyük bir coşkuyla karşılanmış ve bu tarihi an, Ankara'da "Yaşasın Cumhuriyet" sloganlarıyla kutlanmıştır.
İlk kutlamalar, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim’de spontan olarak halk tarafından gerçekleştirilmiştir. 1924 yılında Cumhuriyet'in ilanının yıldönümü resmi olarak kutlanmaya başlamış, kutlamalar giderek gelenekselleşmiştir.
BAYRAM OLARAK İLAN EDİLDİ
Cumhuriyet Bayramı'nın resmi bayram olarak kabul edilmesi, 2 Şubat 1925 tarihinde yapılan bir yasa teklifine dayanır.
Bu teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelenmiş ve 19 Nisan 1925’te kabul edilmiştir. Böylece, 29 Ekim tarihi Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî bayramı olarak kutlanmaya başlamıştır.
ATATÜRK'ÜN "EN BÜYÜK ESERİM" DEDİĞİ CUMHURİYET
Günümüzde Cumhuriyet Bayramı, sadece ülke içinde değil, yurt dışındaki temsilciliklerde de coşkuyla kutlanıyor. Çeşitli etkinlikler, törenler ve kutlamalarla Cumhuriyet’in anlamı ve önemi vurgulanmaktadır.
Cumhuriyet’in kazanımları ve Atatürk’ün ilkeleri, bu bayram vesilesiyle bir kez daha hatırlanmakta ve gelecek nesillere aktarılıyor.
Cumhuriyet Bayramı’nın 101. yılı, geçmişten gelen değerlerin ve kazanımların yeniden değerlendirilmesine ve Türkiye'nin aydınlık geleceğine olan inancın pekişmesine vesile oluyor.
Atatürk’ün "En büyük eserim" dediği Cumhuriyet, Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin en önemli sembolü olmayı sürdürüyor.
