Mustafa Kemal Paşa'nın komutasındaki Türk ordusu, 30 Ağustos Zaferi ile taçlanan Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'yle tarihe en büyük kahramanlık destanlarından birini yazdı.
KURTULUŞ SAVAŞININ SON KALESİ: POLATLI
1919'da İtilaf Devletleri, Mondros Ateşkes Antlaşması'nı gerekçe göstererek Türk ordusunun cephanesini elinden alıp Anadolu'yu işgal etmeye başladı. Yunan ordusu, 15 Mayıs 1919'da İzmir'e çıkarma yaparak işgali başlattı. Türk milleti, işgale karşı Kuvayımilliye hareketini başlatarak direnişi örgütledi. 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldığında, işgalci güçlerin baskıları arttı ve Yunan ordusu, Polatlı'ya kadar ilerleyerek uzun sürecek bir muharebenin hazırlıklarına başladı.
"HATTI MÜDAFAA YOKTUR, SATHI MÜDAFAA VARDIR"
Sakarya Meydan Muharebesi, 23 Ağustos 1921'de başladı. Mustafa Kemal Paşa, "Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır" talimatını vererek Türk ordusunun savunma stratejisini belirledi. 22 gün süren şiddetli çatışmaların ardından, Türk ordusu 13 Eylül'de Yunan kuvvetlerini Sakarya Nehri'nin doğusuna püskürttü. Bu zafer, Türk ordusunun savunma durumundan taarruza geçişinin dönüm noktası oldu ve 26 Ağustos 1922'de Büyük Taarruz'un başlangıcına zemin hazırladı.
AFYONKARAHİSAR'IN KURTULUŞU
Mustafa Kemal Paşa, 26 Ağustos 1922 sabahı Afyonkarahisar yakınlarındaki Kocatepe'den harekatı yönetti. Topçu ateşleriyle başlayan harekatta Türk askerleri, Tınaztepe'yi ele geçirerek düşmanı Belentepe ve Kalecik Sivrisi'nden uzaklaştırdı. İlk gün 1. Ordu, düşmanın mevzilerini geçti, 5. Süvari Kolordusu ise ulaştırma kollarına taarruz etti. 27 Ağustos'ta Afyonkarahisar düşman işgalinden kurtarıldı ve taarruzlar 28-29 Ağustos'ta başarıyla devam etti. 29 Ağustos gecesi, taarruzun 30 Ağustos'ta tamamlanması için hazırlıklar yapıldı.
"TAARRUZUN FİNALİ: "ORDULAR, İLK HEDEFİNİZ AKDENİZ'DİR, İLERİ!"
Mustafa Kemal Paşa, 30 Ağustos sabahı Zafertepe Çalköy'de taarruz emrini verdi. 26 Ağustos'ta başlayan Meydan Muharebesi'nde Türk ordusu, Dumlupınar'da Yunan birliklerini tamamen sarıp imha etti. 31 Ağustos'ta, Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa ve İsmet Paşa ile durum değerlendirmesi yaparak, Yunanlıların İzmir'e kadar sürülmesine karar verdi. 1 Eylül'de yayımlanan bildiride, Türk ordusunun zaferi ve fedakarlığı vurgulandı.
Mustafa Kemal Paşa, 1 Eylül'de yayımladığı bildiride, Batı Cephesi'ndeki subay ve erlere şöyle seslendi:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi orduları, Afyonkarahisar-Dumlupınar Büyük Meydan Muharebesi'nde, zalim bir ordunun temel varlığını kısa sürede yok ettiniz. Büyük Türk ulusunun fedakarlıklarına layık olduğunuzu kanıtladınız. Ulusumuzun size olan övgülerinin iletilmesine aracılık edeceğim. Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"
ZAFERİN TAÇLANDIRILMASI
Türk ordusu, 1 Eylül'de Gediz ve Uşak'ı, 2 Eylül'de Eskişehir'i, 6 Eylül'de Balıkesir ve Bilecik'i, 7 Eylül'de Aydın'ı ve 8 Eylül'de Manisa'yı yeniden kontrol altına aldı. Son olarak, 9 Eylül'de İzmir'de Yunan ordusunu denize çıkararak kesin zaferini ilan etti.
Büyük Taarruz sırasında, 27 Ağustos'ta Çiğiltepe'nin alınmasının gecikmesi üzerine 57'nci Tümen Komutanı Albay Reşat Bey, görevini yerine getirememenin üzüntüsüyle intihar etti. Yazdığı notta, "Yarım saat içinde o mevkiyi almaya size söz verdim, ama başaramadım. Bu yüzden yaşayamam," ifadelerine yer verdi. Çiğiltepe, Albay Reşat Bey’in ölümünden 15 dakika sonra temizlendi.
30 Ağustos 1924'te, Büyük Zafer'in ikinci yıldönümünde Zafertepe Çalköy'de Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı'nın temel atma töreninde Atatürk, bu zaferin Türk ve dünya tarihindeki önemini vurguladı. "Türk Cumhuriyeti'nin ölümsüz yaşadığı yer burada taçlandırıldı," dedi.
30 Ağustos, 1926'da Zafer Bayramı olarak kutlanmaya başladı ve her yıl yurt genelinde ve KKTC'de çeşitli etkinliklerle anılıyor.
