Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu olan Lozan Barış Antlaşması’nın üzerinden 100 yıl geçti. 1. Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin bağımsızlığının tasdiki olan Lozan Barış Antlaşması, vatandaşlar tarafından araştırılmaya başlandı. Kurtuluş Savaşı kahramanı İsmet Paşa’nın konferanstaki açılış konuşmasında “Bütün medeni ülkeler gibi hürriyet ve istiklal istiyoruz'' dediği Lozan Barış Antlaşması nedir, ne zaman imzalandı? Lozan Barış Antlaşması süreli mi? Lozan Barış Antlaşması’nın maddeleri nelerdir?
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI NEDİR, NE ZAMAN İMZALANDI?
Lozan Barış Antlaşması, Türkiye’nin bağımsızlığını ve egemenliğini kazandığı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tanındığı, Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu olan uluslararası bir antlaşmadır. Lozan Barış Antlaşması, adını antlaşmanın imzalandığı Lozan şehrinden almış, 24 Temmuz 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından imzalandı.
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI SÜRELİ Mİ?
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tapusu olan Lozan Barış Antlaşması’nın son yıllarda 2023 tarihinde sona ereceği, Lozan’da bazı gizli maddelerin olduğu ve bu maddeler dolayısıyla Türkiye’nin madenlerini çıkaramadığı gibi “ipe sapa gelmez” iddialar ortada dolanıyordu. Birçok tarihçi böyle bir şeyin olmadığını defalarca söylese de bazı kesimler tarafından Lozan’ın 100’üncü yılında sona ereceği ve Türkiye’nin bir anda zenginleşeceğine inanılıyor. Ancak böyle bir durum yoktur. Lozan Barış Antlaşması süreli bir anlaşma değildir ve Türkiye’nin önüne engel koyacak herhangi bir madde yoktur.
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI MADDELERİ NELERDİR?
Toplamda 143 maddeden oluşan ve 4 ayrı bölüm halinde düzenlenen Lozan Barış Antlaşması maddeleri şu şekildedir:
Türkiye – Suriye Sınırı: 1921 yılında Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’nda çizilen sınırlar kabul edilmiştir. (1939’da Hatay’ın Türkiye Cumhuriyeti’ne katılmasıyla bugünkü şeklini almıştır.)
Türkiye – Irak Sınırı: Musul ve Kerkük sorunu sebebiyle çözülememiştir. (1926 yılında imzalanan Ankara Antlaşması ile Musul; İngiltere mandası altındaki Irak’a bırakılmıştır.)
Türkiye – SSCB Sınırı: 1921 yılında imzalanan Moskova ve Kars Antlaşmalarında çizilen sınırlar kabul edilmiştir.
Türkiye – İran Sınırı: 1639 yılında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması ile belirlenen sınır aynı kalmıştır.
Türkiye – Yunanistan Sınırı: Meriç Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilmiştir. Yunanistan’dan savaş tazminatı olarak Karaağaç alınmıştır.
Türkiye – Bulgaristan Sınırı: 1913 İstanbul Antlaşması ve Bulgaristan’ın 1. Dünya Savaşı sonrası imzaladığı Nöyyi Antlaşması’na uygun olarak kalmıştır.
Adalar: Bozcada, Gökçeada ve Tavşan Adaları Türkiye’ye, On İki Ada, Meis ve Rodos İtalya’ya, Kıbrıs İngiltere’ye, geri kalan adalar ise Yunanistan’a bırakılmıştır.
Tüm kapitülasyonlar kaldırılmıştır.
Boğazların yönetimi Milletler Cemiyeti’nin garantisi altında başkanlığı Türkiye’ye bırakılan uluslararası bir komisyona bırakılmıştır. (Türkiye, 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlar üzerindeki tüm denetimi sağlamıştır.)
Türkiye’deki tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edilmiştir.
Gümülcine ve Selanik’teki Türkler ve İstanbul, Bozcaada ve Gökçeada’daki Rumlar hariç olmak kaydıyla Rumlar ile Türkler mübadele edilecektir.
1. Dünya Savaşı’nın galiplerine herhangi bir tazminat ödenmeyecektir.
Osmanlı Devleti’nin almış olduğu dış borçlar, imparatorluktan ayrılan devletlerin gelirlerine ve büyüklüklerine oranla pay edilecektir.
1881 yılında Kurulan Duyun-i Umumiye kaldırılacaktır.
Türkiye’de bulunan yabancı okullar, Milli Eğitim’in esaslarına göre eğitim vermeye devam edeceklerdir.
Fener Rum Patrikhanesi, İstanbul’da kalmıştır.
