CUMHURİYETİMİZİN 100.YILI KUTLU OLSUN
İMPARATORLUKTAN CUMHURİYET’E
UZANAN ZORLU YOL! (3)

Tanzimat Fermanı (1839):
Örneğin1923 yılı 29 Ekim’inde kurulan genç Türkiye Cumhuriyeti’ne giden bu inanılmaz zorlu yolda ilk olumlu gelişme; 18 yaşındaki genç Padişah Abdülmecid Osmanlı tahtına çıktıktan sonra,1839 yılında zamanın Dışişleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanan, “Tanzimat-ı Hayriye” yani “Tanzimat Fermanı” nın ilanı olmuştur.

Paris, Londra gibi Avrupa’nın önemli başkentlerinde görev yapmış ve oralardaki yenilikleri yerinde incelemiş olan Osmanlının değerli devlet adamı Mustafa Reşit Paşa, ileri görüşlü, sorunları bilen ve çözme arzusunda olan biriydi. Onun en büyük şansı ise, kendisi gibi sorunları çözme amacı taşıyan, ileri görüşlü Padişah Abdülmecid’in kendisini desteklemesiydi. Bu çalışma sonunda hazırlanan Padişah Abdülmecit’in Bildirisi yani “Gülhane Hatt-ı Hümayunu” Topkapı Sarayına bitişik Gülhane Parkı’nda toplanan halka okunmuştu.
Bu bildiride en önemli husus, Osmanlı İmparatorluğu topraklarında yaşayan Müslüman ve Hıristiyan (tebanın) halklarının her türlü haklarının devlet tarafından korunacağı güvencesinin verilmesiydi. Bu bile insan hakları konusunda büyük bir gelişme anlamını taşıyordu.

*

Islahat Fermanı (1856):
Bundan sonraki 2nci gelişme ise 1856 yılında yine Sultan Abdülmecid döneminde düzenlenmiş olan “Islahat Fermanı” dır. Bu ferman, genel hatları itibarıyla, Avrupa Devletleri ve Rusya tarafından sıkıştırılan Osmanlı Babıâli Hükümeti’nin, topraklarında yaşayan gayrimüslimlere, özellikle Hıristiyan azınlığa yönelik bazı hakların iyileştirilmesi, Müslümanlarla eşit muamele görmesi konusunda hazırlayıp sunduğu bir genelgedir. Millî eğitim konusunda kayda değer yeni bir öneri yoktur.

*

Osmanlı Devletinde Tanzimat ve Islahat Fermanları gibi iki önemli gelişmeyi de çok önemli olan 1. Meşrutiyet ve 2. Meşrutiyet Dönemleri takip etmiştir. Çünkü 29 Ekim 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyetinin ana temellerini 1nci ve 2nci Meşrutiyet Dönemleri oluşturur.
Not: Tanzimat ve Islahat Fermanları gibi önemli iki siyasi gelişmenin üzerine, Osmanlı Devleti için adeta devrim niteliğinde sayılabilecek 1nci ve 2nci Meşrutiyet dönemleri inşa edilmiştir.
İlhan Küçükbiçmen