Haymana Ankara'nın bir ilçesidir. Geçmişte Hitit, Frig, Pers, Galat, Roma-Bizans egemenliğine girmiş bir yerleşim yeridir. İlçe yapısı 16. ve 18. yüzyıllarda buraya yerleşen Türk ve Kürt aşiretlerinden oluşmaktadır.
Haymana'nın Eski Adı Nedir? Haymana'da Gezilecek Yerler Neresi?
Haymana'nın Adı Nereden Geliyor?
Hayme Hatun (Hayme Ana), Süleyman Şah'ın ölümünden sonra aşiretin reisine sarılmış ve Anadolu topraklarını kendine yurt edinmiştir. Zamanla Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat, kabilesini Ankara yakınlarındaki Karacadağ eteklerine yerleştirdi. Karacadağ'ın bu eteklerine daha sonra onun adı verilmiş, zamanla 'e' harfinin düşmesiyle bu isim "Haymana" olmuştur.
Bir başka iddiaya göre 'Haymana', Farsça "çadır" anlamına gelen "hayme" isminden gelmektedir ve Haymane bölgesindeki tüm göçebeleri belirtmek için verilen isimdir. Osmanlı döneminde ilçenin bugünkü bulunduğu yerde "Ulu" (büyük) ve "Kiçi" (Kiçi) kullanılıyordu. (Küçük) adında iki ayrı Haymane vardı ve bu mahallelerin birleşmesiyle yerleşim yeri "iki Haymane" anlamına gelen "Haymaneteyn" olarak anılmaya başlandı.
Haymana'nın Tarihi
Haymana ve bölgenin tarihi Paleolitik çağlara kadar uzanır. Gavurkale Harabeleri başta olmak üzere ilçenin farklı yerlerinde bulunan tarihi kalıntılar ve kazılarda ortaya çıkan ürünler, bölge topraklarının normalde Hititler, Frigler, Persler, Galatlar, Romalılar ve Romalıların kontrolünde olduğunu gösteriyor. Bizanslılar. M.Ö. 2000'li yıllarda Hititler'in bölgeye hakim olması, M.Ö. 1200 yılında kavimlerin Anadolu'ya göç etmesiyle Hititler ortadan kaybolarak Friglerin bölgedeki anavatanı Haymana'ya geçmişlerdir. Friglerin Kimmerler tarafından yok edilmesinden sonra geriye kalan Pers ve Makedon krallıklarının yerleşimi M.Ö. 3. yüzyılda Galatların eline geçmiştir. Romalılar Galatları mağlup etseler de Galat prenslerinin yönettiği saflar kontrol altında tutuldu. M.Ö. MÖ 25 yılında Augustus'un hükümdarlığı sırasında Haymana, Ankara ile birlikte kesin olarak Roma topraklarına dahil edildi. 8. yüzyılda Ankara ve Haymana Arap akınlarına maruz kaldı. Arap orduları Haymana ovasında Bizans kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Bizanslılar Anadolu'ya yeniden hakim olunca 1073 yılına kadar Haymana ve bölgede Bizans bulunabilmiştir. Bu dönemde Türklerin eline geçen bölge 1101 yılında Haçlı kuvvetlerinin eline geçmiştir. Haçlı Seferleri sonrasında yerleşim kontrol listesi alınmış ve Bizans dönemi. 1127 yılında tekrar Türklerin eline geçmiştir. Danişmendlilerin yerleştiği Haymana, Sultan I. Mesud döneminde 1143 yılında Selçukluların kontrolüne girmiştir. Bir süre İlhanlılar, Ankara ile birlikte. Anadolu Selçuklularının zayıflamasıyla birlikte bazı beylikler bağımsız hareket etmeye başladı. 1354 yılında Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Paşa tarafından Ankara ile birlikte Osmanlı topraklarına katılan Haymana, 1402 Ankara Savaşı'na kadar Osmanlı elinde kalmıştır. 1521 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından yeniden Osmanlı topraklarına katılmıştır. Çaldıran Savaşı'nda Şeyhbiz'in kabilesi Haymana'ya kayıtlıydı.
16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Ankara sancağı içinde yer alan Haymana, göçebeler diyarı olarak biliniyordu. 1523 nüfus sayımında Haymana ovasında Karaman vilayeti, Kırşehir, Dulkadirli, Adana, Bayburt, Germiyan, Bağdat ve doğu vilayetlerinden cemaatler görülmektedir. Celali isyanları sırasında Ankara'da olduğu gibi Haymana'da da nüfusta azalma yaşandı. 1859 yılında Ankara'yı ziyaret eden M.S. Mordtmann, bu tarihte Haymana'ya Kırım'dan gelen Tatar, Çerkes ve Kazakların yerleştirildiğine dikkat çekti. Haymana, 18. ve 19. yüzyıllarda Ankara sancağının on üç kazasından biri olarak kayıtlara geçmiştir.
1880'li yıllarda Haymana ilçesinin merkezi bugünkü Polatlı ilçesine bağlı Sivri köyüydü. Rivayete göre Sivri köyündeki Hükümet Konağı'nın yanması üzerine ilçe merkezi şimdiki yerine taşınmıştır. Bir başka ve yaygın rivayete göre ise ilçe merkezi, 1862 yılında Sivri Köyü'nde çıkan yangından sonra çeşitli köylere taşınmış ve en son 1880 veya 1888 yılında Hacı Göken Ağa'nın evinin üzerinde yer alan ve "Yaban Hamamı" olarak bilinen yerde kurulmuştur. çiftlik, çevre köy ve kasabalarda kaplıca olarak kullanılıyordu. Hükümet Konağı'nın 1882 yılında kurulduğu ve yerleşim yerinin kurulduğu tarih ise 1880 olarak kabul edilmektedir. O dönemde az sayıda Rum ve Ermeni'nin yaşadığı Haymana'nın ilk belediye başkanı Rum asıllı Topal Petro'dur.
1881 yılında yapılan ilk nüfus sayımına göre Haymana kazasının toplam nüfusu 23.328'i Müslüman, 23'ü Rum ve 5'i Ermeni olmak üzere 23.356 kişi olup, 1907 tarihli Ankara Vilayet Salnamesi'nde kaydedilen sayının 33.725'i Müslüman olmak üzere 33.878 kişi olduğu belirtiliyor. ve 153 gayrimüslim.
Haymana'nın Coğrafyası
İlçe Ankara'nın ev sahipliğinde bulunmaktadır. Haymana, Ankara'ya 55 kilometre, Polatlı'ya 35 kilometre, Gölbaşı'na 40 kilometre uzaklıkta bulunuyor. İlçenin yaşadığı Balâ ve Gölbaşı, bölgedeki mevcut Kulu ve Cihanbeyli, küresel Polatlı ve Gölbaşı ilçeleri.
Haymana Yaylası ilçe topraklarının 2/3'ünü oluşturur. Ürün alanı neredeyse yok denecek kadar az. İlçe sınırları içindeki dağlardan Karacadağ 1724 m, Mangaldağ 1436 m ve Çaldağı 1351 m yüksekliktedir. 297,6 hektar alanda tarım yapılmaktadır.
Haymana ilçesi sıcak yer altı suları ve kaplıcalarıyla ünlüdür.
Bir de Gavur Kalesi var.
Haymana'nın Belediye Başkanları
Yıl Ad Parti
1984 Mustafa Namal ANAP
1989 DYP
1994 Bünyamin Adacı ANAP
1999 Mustafa Namal FP
2004 Bünyamin Adacı DYP
2009 Hacı Aysu AK Parti
2014 Özdemir Turgut DP
2019 AK Parti
Haymana'da Gezilecek Yerler
Haymana Kaplıcaları
İlçe merkezinin bulunduğu Haymana Kaplıcalarına ulaşım Polatlı Caddesi üzerinden sağlanmaktadır. Merkezi konumu nedeniyle ferah ve taksiyle ulaşımı kolaydır. Toplu taşıma için 158 numaralı otobüs hattı bulunmaktadır.
İlçenin en eski kaplıca fabrikası olan ve belediyeye ait olan Haymana Kaplıcaları'nın şifalı suları; Romatizmal hastalıklar, cilt hastalıkları, kadın hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, bel ve boyun sıyrıkları, kas ve eklem ağrıları gibi çok çeşitli hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir.
Ruhsal ve bedensel şifa özellikleriyle yüzyıllardır kullanılan Haymana Kaplıcaları'nın kullanım ücreti 15 TL, iki kişiye özel jakuzi kullanım ücreti ise 50 TL'dir.
Haymana Kaplıcaları haftanın her günü ziyaretçilerine hizmet vermektedir.
Gavur Kalesi
Dereköy'de bulunan Gavur Kalesi ilçeye 15 km uzaklıktadır. Ulaşım Gölbaşı-Haymana Yolu üzerinden sağlanmaktadır. Toplu taşıma ile gidebileceğiniz 158 otobüs hattı bulunmaktadır.
Kafir Kalesi olarak da bilinen Gavur Kalesi, tarihi Hititlere kadar uzanan bir kaledir. Doğal bir tepenin sırtında yer alan bu kalenin üzerindeki kabartmalarda üç tanrı tasvir edilmiştir. Ayrıca üzerinde iki farklı insan şekli oldukça belirgindir. Bu figürlerden birisi de Hitit tanrısıdır.
Arkeolojik araştırmalar kalenin Hititler döneminde cenaze törenleri için kullanıldığını ortaya çıkardı.
Gavur Kalesi haftanın her günü ücretsiz ziyaret edilebilmektedir.
Cimcime Sultan Türbesi
İlçe merkezinin bulunduğu Çimcime Sultan Türbesi'ne ulaşım Cumhuriyet Caddesi üzerinden sağlanmaktadır. Merkezi konumu sayesinde taksiyle ulaşım oldukça kolaydır.
Yönetim, dua etmek ve şifa bulmak için Haymana'ya gelerek Cimcime Sultan Türbesi'ni ziyaret etmiş; Saraydan evlatlık alınan Cimcime Sultan'ın mezarı bulunmaktadır.
Üstü açık lahit biçiminde olan bu türbe, zamanla onarılarak üzerine bir çatı eklenmiştir.
Cimcime Sultan Türbesi hem bereket almak hem de bazı şeylerin şifa olmasını dilemek için ziyaret edilebilir. Bu türbeye gelen idare, türbenin üzerine mendil koyar ve dileklerde bulunur.
Cimcime Sultan Türbesi haftanın her günü ve günün her saati ücretsiz olarak ziyaret edilebilmektedir.
Külhöyük
Oyaca İlçesi'nde yer alan Külhöyük ilçeye 20 km uzaklıktadır. Ulaşım D260 üzerinden sağlanmaktadır. Toplu taşıma ile gitmek için 157-3 numaralı otobüs hattı bulunmaktadır.
Haymana ve Ankara'nın önemli bir tarihi ve turistik mekanı olan Külhöyük'ün Hititler'e kadar uzanan bir geçmişi var. 1990'lı yıllarda millileştirilen ve arkeolojinin yaygınlaşmaya başladığı Külhöyük'ün toplam uzunluğu 150 metre.
Yapılan arkeolojik çalışmalarda Hitit Dönemi'ne ait yazıt, mühür ve mühürlere de rastlandı.
Tarihin farklı dönemlerine ait eserler arasında; Bronz iğneler, kesiciler, tarım aletleri, kırma ve öğütme kalıpları, maden kalıpları, toprak ağırlıkları ve bıçaklar da farklıdır.
Haymana Göletleri
Haymana Göleti, Soğulca Göleti, Dikilitaş Göleti, Sırçasaray Göleti, Kızılkoyun Göleti Havzası ve Türkşerefli Göleti Haymana'da görülmesi gereken göletlerdir.
İlçe merkezi ve ilçeye bağlı köylerde bulunan Haymana Göletleri; Gölde piknik yapmak, doğa yürüyüşleri ve doğa sporları yapmak, balık tutmak, ailece doğayla baş başa vakit geçirmek isteyenler tarafından sıklıkla ziyaret edilmektedir.
Doğal Kuş Cenneti
Haymana'nın Sinanlı Köyü'nde bulunan Doğal Kuş Cenneti ilçeye 45 km uzaklıktadır. Ulaşım Haymana Yenice Yolu üzerinden sağlanmaktadır. Köyün merkeze uzak bir konumda olması nedeniyle toplu taşıma ile doğrudan ulaşım seçeneği bulunmuyor.
Köy içerisinde yer alan Azizo Göleti, barındırdığı farklı kuş türleri ile Haymana geziniz sırasında mutlaka dikkate alınması gereken bir yerdir.
Leylek ve çoban gibi farklı kuş türlerinin yaşam alanı olan Doğal Kuş Cenneti, barındırdığı diğer kuş türlerinden dolayı sezon içerisinde yerel kuş türleri için de tercih edilebilmektedir. Ördek ve flamingoları yakından görmek için kuş cenneti ziyaret edilebilir.
