Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde 23 Nisan 1920 tarihinde kuruldu. TBMM'nin ilk başkanı olarak Gazi Mustafa Kemal Atatürk seçildi. Meclis, o günden bu yana Türkiye'nin siyasi ve yasama hayatının merkezi olarak devam ediyor.
TBMM BAŞKANI NASIL SEÇİLİR?
TBMM başkanlığı için adaylar, Meclisin toplandığı günden itibaren beş gün içinde Başkanlık Divanına bildirilir ve başkan seçimi gizli oyla yapılır. İlk iki oylamada üye tam sayısının üçte ikisi, üçüncü oylamada ise salt çoğunluk aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır ve bu oylamada en fazla oy alan üye başkan seçilir. TBMM başkanlığı için bir yasama döneminde iki kez başkanlık seçimi yapılır; ilk başkanın görev süresi iki yıl, ikinci seçimdeki başkanın görev süresi üç yıldır. Başkan ve başkanvekilleri, üyesi oldukları siyasi partinin veya parti grubunun Meclis içindeki veya dışındaki faaliyetlerine, görevlerinin gerektirdiği durumlar hariç, katılamazlar ve Meclis tartışmalarına katılamazlar, bu tartışmalarda oy kullanamazlar.
MECLİSTE 30 BAŞKAN GÖREV YAPTI
TBMM'nin kuruluşundan bugüne kadar geçen sürede birçok başkan değişmiş, her biri Türkiye'nin yasama süreçlerine önemli katkılarda bulunmuştur. 23 Nisan 1920 tarihinde açılışı yapılan TBMM'nin ilk meclis başkanı Mustafa Kemal Atatürk olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte geçmişten günümüze kadar toplam otuz meclis başkanı görev almıştır.
1990'LI YILLARDA TBMM BAŞKANLARI
Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile başlayan TBMM başkanları 2000'li yıllara kadar yirmi başkanlık değişimi yapmıştır. Bu başkanlar arasında en kısa görev yapan isim Ali Fuat Cebesoy ve İsmet Sezgin olurken, en fazla başkanlık görevini yürüten başkanlar ise, 11 yıl başkanlık görevi yapan Kazım Özalp ve M. Abdulhalik Renda olmuştur.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1920-1923 yılları arasında TBMM başkanlığı görevini yürütmüştür. Atatürk'ten sonra Ali Fethi Okyar 1923-1924 yıllarında başkanlık yapmıştır. Kazım Özalp, 1924-1935 yılları arasında uzun süre başkanlık yapmış, ardından M. Abdulhalik Renda 1935-1946 yıllarında başkanlık görevini devralmıştır.
Millî Mücadele yıllarında çok önemli askerî görevlerde bulunmuş, üstlendiği görevlerin hemen hemen hepsini başarmış seçkin bir komutan olan Kazım Karabekir 1946-1948 yılları arasında meclis başkanı olmuştur, ardından Türkiye'nin işgali sırasında İzmit'ten Ankara'ya ilerleyen İngiliz birliklerine ateş açma emrini vererek Kurtuluş Savaşı'nı fiilen başlatan ilk komutan olan Ali Fuat Cebesoy 1948 yılında kısa bir süre başkanlık yapmıştır. Cebesoy'dan sonra M. Şükrü Saraçoğlu 1948-1950 yıllarında başkanlık yapmıştır. Refik Koraltan, 1950-1960 yıllarında uzun süreli bir başkanlık dönemi yaşamıştır.
1961-1963 ve 1963-1965 yıllarında Fuat Sirmen, ardından Ferruh Bozbeyli 1965-1970 yılları arasında başkanlık yapmıştır. Sabit Osman Avcı 1970-1973 yıllarında, Kemal Güven 1973-1977 yıllarında, Cahit Karakaş ise 1977-1980 yıllarında başkanlık görevini yürütmüştür.
1983-1987 yıllarında Necmettin Karaduman, ardından Yıldırım Akbulut 1987-1989 ve 1999-2000 yıllarında başkanlık yapmıştır. İsmet Kaya Erdem 1989-1991 yıllarında, Hüsamettin Cindoruk 1991-1995 yıllarında, Mustafa Kalemli 1996-1997 yıllarında başkanlık görevini üstlenmiştir. Hikmet Çetin ise 1997-1999 yıllarında başkanlık yapmıştır.
2000'Lİ YILLARDAN SONRAKİ TBMM BAŞKANLARI
2000'li yıllarda on başkanlık değişimi yaşanmıştır. En kısa süre görev yapan başkan İsmet Yılmaz olurken, en uzun süre görev yapan başkan beş yıl boyunca görev yapan Bülent Arınç olmuştur.
2000-2002 yıllarında Ömer İzci, ardından Bülent Arınç 2002-2007 yıllarında başkanlık yapmıştır. Köksal Toptan 2007-2009, Mehmet Ali Şahin 2009-2011 yıllarında başkanlık görevini yürütmüştür. Cemil Çiçek 2011-2015 yıllarında başkanlık yapmış, ardından İsmet Yılmaz 2015 yılında kısa bir süre başkanlık yapmıştır.
İsmail Kahraman 2015-2018 yıllarında başkanlık yapmış, ardından başkanlık görevi eski Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Binali Yıldırım'a devredilmiştir. Binali Yıldırım 2018-2019 yıllarında görev yapmıştır. Mustafa Şentop 2019-2023 yıllarında başkanlık yapmış, son olarak Numan Kurtulmuş 2023 yılında başkanlık görevini devralmıştır ve 2024 yılı itibariyle halen bu görevini sürdürmektedir.
